Zwracamy się do Państwa jako przedstawiciele szerokiego grona polskich twórców filmowych, aktorów i producentów w sprawie procedowanej obecnie w Senacie nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Wierzymy, że wesprzecie nas Państwo w działaniach mających na celu ochronę interesów polskiej kultury i przyjmiecie ustawę bez zbędnej zwłoki.
Warszawa, dnia 9 lipca 2024 r.
Szanowna Pani Małgorzata Kidawa-Błońska
Marszałek Senatu
Szanowny Pan Jerzy Fedorowicz
Przewodniczący Komisji Kultury i Środków Przekazu
Senat Rzeczypospolitej Polskiej
Kancelaria Senatu
ul. Wiejska 6/8, 00-902 Warszawa
Szanowni Państwo,
zwracamy się do Państwa jako przedstawiciele szerokiego grona polskich twórców filmowych, aktorów i producentów w sprawie procedowanej obecnie w Senacie nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, która wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywę 2019/790 o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym (zwaną także „dyrektywą DSM”) oraz dyrektywę 2019/798 (zwaną także „dyrektywą sat-cab 2”). Wierzymy, że wesprzecie nas Państwo w działaniach mających na celu ochronę interesów polskiej kultury i przyjmiecie ustawę bez zbędnej zwłoki.
Chcemy podkreślić doniosłość i przełomowe znaczenie tej ustawy dla środowiska filmowego – realizuje on postulowaną przez nas od lat modernizację ustawowych tantiem dla twórców filmowych i uzupełnienie katalogu pól eksploatacji w art. 70 pr. aut. o udostępnianie w internecie. Polskie filmowczynie i filmowcy są zbudowani tym, że po wielu latach ich głos został wreszcie usłyszany i poważnie potraktowany.
Ustawa jest ważna także dla innych środowisk twórczych. Podstawowym celem dyrektywy było zmniejszenie narastającej luki pomiędzy zyskami platform internetowych, a wynagrodzeniem twórców, producentów i wydawców. Tantiemy z internetu dla filmowców częściowo tę lukę zmniejszają. To zdecydowanie najważniejszy z postulatów branży filmowej, ale ustawa zawiera szereg innych rozwiązań korzystnych dla filmowców, a także innych środowisk artystycznych: tantiemy za reemisję w sieciach kablowych, tantiemy za korzystanie z audiobooków, poprawioną klauzulę bestsellerową, przepisy dot. odpowiedzialności platform internetowych i serwisów społecznościowych za treści udostępniane przez użytkowników, rozszerzone licencje zbiorowe dla twórców, producentów i wydawców, prawo pokrewne dla wydawców prasy i wiele innych.
Przyjęte przez Sejm przepisy zapewniają także pełną zgodność z prawem unijnym i orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE.
Obecnie obowiązujące prawo, dopuszczające wyzysk twórców filmowych przez zagraniczne korporacje bez adekwatnego wynagrodzenia, to wielka społeczna i ekonomiczna niesprawiedliwość. Tantiemy są należnym twórcom filmowym i aktorom wynagrodzeniem za korzystanie z ich pracy. W tej chwili odprowadzają je prawie wszyscy użytkownicy rynku: stacje telewizyjne, kina czy dystrybutorzy płyt DVD. Tylko platformy streamingowe z niezrozumiałych przyczyn są wciąż z tego obowiązku zwolnione. Uważamy, że czas najwyższy to zmienić i na szczęście wreszcie pojawiła się na to szansa.
Na sprawne i szybkie wdrożenie nowych przepisów w obecnym kształcie przyjętym przez Sejm czeka z niecierpliwością cała branża filmowa, a szczególnie młodzi twórcy i aktorzy. Lata ich twórczości przypadają na czasy dystrybucji cyfrowej. Ich dzieła są i będą eksploatowane głównie w internecie, często z pominięciem tradycyjnych form dystrybucji, takich jak kino czy telewizja. Dla nich uchwalenie i wdrożenie odpowiednich przepisów zapewniających filmowcom tantiemy z internetu to artystyczne być albo nie być.
Ustawa implementuje również istotne dla twórców i producentów utworów audiowizualnych zasady dotyczące reemitowania programów telewizyjnych, których obowiązek wprowadzenia wynika z dyrektywy sat–cab 2. Chcielibyśmy podkreślić, iż zaproponowane przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przepisy modyfikujące definicje „reemitowania” oraz „nadawania” spotkały się z aprobatą uczestników obszernych konsultacji publicznych, w tym organizacji reprezentujących podmioty uprawnione, jak i użytkowników. Tak szerokie poparcie wynika z uwzględnienia przez projektodawcę ukształtowanej praktyki rynkowej (umów łączących organizacje zbiorowego zarządzania z reemitentami), treści zezwoleń posiadanych przez organizację zbiorowego zarządzania, a przede wszystkim zgodności projektu z przepisami dyrektywy sat-cab 2 oraz orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE, co potwierdziła pozytywna opinia Ministra ds. Europejskich. Przyjęcie ustawy w obecnym kształcie zapewnia oczekiwaną przez środowiska twórców oraz organizacje zrzeszające użytkowników pewność obrotu prawnego.
Mając powyższe na uwadze wyrażamy stanowczy sprzeciw wobec propozycji zmian przepisów dotyczących definicji „reemitowania” oraz „nadawania” zgłaszanych przez Związek Artystów Scen Polskich. Podnoszone przez tą organizację zarzuty dotyczące rzekomej niezgodności tych przepisów z dyrektywą sat–cab 2 oraz orzecznictwem TSUE są oczywiście niezasadne. Z przykrością stwierdzamy, że uwzględnienie postulatów prezentowanych przez Związek Artystów Scen Polskich doprowadzi do wypaczenia celów dyrektywy sat-cab 2 oraz demontażu dotychczasowego systemu prawnego i kontraktowego.
Wierzymy, że polska kultura jest dla Państwa bardzo ważna, dlatego będziemy ogromnie wdzięczni za głosowanie za przyjęciem ustawy bez wprowadzania żadnych zmian w zakresie dot. tantiem z internetu, tantiem z reemisji, czy innych korzystnych dla twórców i aktorów przepisów wypracowanych w rządzie i Sejmie.
Z wyrazami szacunku,
Stowarzyszenie Filmowców Polskich
Gildia Reżyserów Polskich
Gildia Scenarzystów Polskich
Stowarzyszenie Autorek i Autorów Zdjęć Filmowych PSC
Krajowa Izba Producentów Audiowizualnych
Polska Gildia Producentów
Związek Zawodowy Aktorów Polskich
Związek Zawodowy Filmowców
Polskie Stowarzyszenie Montażystów
Gildia Montażu i Postprodukcji GMP
Gildia Polskich Reżyserów Dokumentalnych
Stowarzyszenie Twórczyń Filmowych
Gildia Polskich Charakteryzatorów
Związek Autorów i Producentów Audiowizualnych