Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu wydał 16 kwietnia ostateczną decyzję potwierdzającą, że Stowarzyszenie Filmowców Polskich jest organizacją zbiorowego zarządzania reprezentatywną w zakresie praw autorskich do scenariuszy utworów audiowizualnych, potwierdzając tym samym swoje postanowienie z dnia 24 lipca 2020 roku. Oznacza to, że SFP będzie obejmowało swoją ochroną większą liczbę uprawnionych, a także dążyło do pobierania należnych im wynagrodzeń, które dotychczas były inkasowane przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.
W dniu 16 kwietnia 2021 r. Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu wydał ostateczną decyzję stwierdzającą, że Stowarzyszenie Filmowców Polskich jest organizacją zbiorowego zarządzania reprezentatywną w zakresie praw autorskich do scenariuszy utworów audiowizualnych na polach eksploatacji objętych zezwoleniem SFP takich jak m.in. "nadawanie", "publiczne wyświetlanie", "publiczne odtwarzanie" oraz "publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym". Tym samym została podtrzymana decyzja Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w sprawie reprezentatywności organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ) z dnia 24 lipca 2020 r. Decyzja ma charakter deklaratoryjny, co oznacza, iż wydając ją Minister nie kreuje stanu prawnego, lecz potwierdza już istniejący.
Minister Kultury przeprowadził postępowanie administracyjne w przedmiocie stwierdzenia reprezentatywności organizacji zbiorowego zarządzania w zakresie praw autorskich do scenariuszy utworów audiowizualnych na podstawie art. 137 ust. 2 ustawy z 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (dalej "ustawa o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi"). Stronami postępowania było Stowarzyszenie Filmowców Polskich (SFP) oraz Stowarzyszenie Autorów ZAiKS (ZAiKS). Podstawą wydania decyzji było ustalenie, że SFP reprezentuje znacznie większą liczbę uprawnionych do scenariuszy niż ZAiKS, a uwzględniając uprawnionych zagranicznych jest to przewaga wielokrotna. Jak wynika z informacji przedstawionych w trakcie postępowania przez obie organizacje ZAiKS reprezentuje około 1100 autorów, zaś SFP na podstawie umów o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi około 2000 scenarzystów i ponad 140 ich spadkobierców oraz dodatkowo – na podstawie umów o reprezentacji zawartych z zagranicznymi organizacjami – około 130 000 autorów zagranicznych.
Zgodnie z art. 10 ust. 2 przywołanej wyżej ustawy, organizacją reprezentatywną jest ta, która reprezentuje największą liczbę uprawnionych (tu: scenarzystów) na podstawie umów o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi oraz umów o reprezentacji. Wobec powyższego, zdaniem Ministra, treść rozstrzygnięcia postępowania wydawała się oczywista. Dodatkowo, jak wskazał Minister Kultury w uzasadnieniu decyzji z 16 kwietnia br., "Tak wielka różnica w reprezentacji podmiotów uprawnionych pozwoliła przyjąć, że SFP jest organizacją reprezentatywną w zakresie praw autorskich do scenariuszy utworów audiowizualnych na wszystkich wskazanych w decyzji polach eksploatacji.
W ocenie Ministra Kultury zarzuty postawione przez ZAiKS we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy po decyzji z 24 lipca ub.r., nie znajdują uzasadnienia.
Co ta decyzja oznacza w praktyce?
Stowarzyszenie Filmowców Polskich wskazane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jako organizacja reprezentatywna jest nie tylko uprawnione, ale też zobowiązane do objęcia ochroną wszystkich scenarzystów, którzy nie zawarli umowy o zbiorowe zarządzanie z żadną organizacją, niezależnie od posiadanego przez nich obywatelstwa. Liczba twórców chronionych przez SFP uległa więc zwiększeniu i naturalną tego konsekwencją jest dążenie SFP do pobierania dla nowej grupy uprawnionych należnych im wynagrodzeń, które dotychczas były inkasowane przez Stowarzyszenie Autorów ZAiKS. Równolegle SFP będzie podejmowało intensywne działania, aby dotrzeć z wypłatami do scenarzystów, którzy do tej pory nie zostali zidentyfikowani i nie powierzyli swoich praw w zarząd żadnej OZZ. Wypracowany w toku wieloletniej działalności SFP-ZAPA bardzo wysoki współczynnik identyfikacji zarządzanego repertuaru potwierdza, że jest to możliwe.
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS oraz Stowarzyszenie Filmowców Polskich rozpoczęły już rozmowy, w wyniku których ma dojść do określenia – w ramach stawek stosowanych do tej pory przez ZAiKS – wartości praw scenarzystów reprezentowanych przez każdą z nich. Zgodnym zamiarem obu organizacji jest to, aby łączne obciążenie użytkowników nie zwiększyło się, a w ramach niego nastąpiło przesunięcie do SFP części kwot wpłacanych do tej pory do ZAiKS-u. Aktualizacja podziału łącznej stawki nastąpiła już na polu publicznego wyświetlania, na którym obie organizacje uzgodniły nowy podział stawki wynagrodzenia pobieranego od użytkowników w wysokości 2,1% stosownie do zmiany zakresu reprezentowanych praw, tj. 1,05% dla Stowarzyszenia Filmowców Polskich (dotychczas 0,95%; wzrost o 10%) oraz 1,05% dla Stowarzyszenia Autorów ZAiKS (dotychczas 1,15%). W najbliższym czasie podobna aktualizacja stawek powinna nastąpić na pozostałych polach, m.in. publicznego odtwarzania i nadawania.
Mając na uwadze powyższe oczywistym jest, że jakiekolwiek ewentualne zmiany obowiązujących umów generalnych w zakresie wysokości wynagrodzenia, w szczególności w jakim są one związane z określeniem wartości praw scenarzystów, powinny odbywać się przy udziale i akceptacji zarówno ze strony SFP jak i ZAiKS-u. Wyłącznie takie podejście pozwoli użytkownikom praw należycie zabezpieczyć swoje interesy, dając im pewność, że określone w umowie wynagrodzenie jest należytej wysokości, uwzględniającej zakres repertuaru reprezentowanego przez każdą z organizacji.
Warto wskazać, że w uzasadnieniu decyzji z 16 kwietnia br. Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu odniósł się także do treści zezwolenia SFP wskazując, iż:
(…) zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi do utworu audiowizualnego obejmuje całość praw do utworu audiowizualnego, w tym do scenariusza, który był wkładem w jego powstanie. Przepis art. 70 ust. 2 (1) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przyznaje prawo do wynagrodzenia współtwórcom utworu audiowizualnego (przykładowo wymienionych w art. 69 tej ustawy), a zatem i scenarzystom, z tytułu eksploatacji całego utworu audiowizualnego, a nie scenariusza w utworze audiowizualnym.
Powyższa argumentacja potwierdza wieloletnią praktykę działania Stowarzyszenia Filmowców Polskich.