Tantiemy – jak to działa?
Każdy podmiot wykorzystujący utwory audiowizualne jest zobowiązany do uiszczania za to wykorzystanie opłat. Są nimi tantiemy przekazywane uprawnionym za pośrednictwem właściwej organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ). Taką organizacją jest SFP-ZAPA.
W kontekście tantiem podmioty wykorzystujące twórczość (np. nadawcy telewizyjni, operatorzy kablowi, kiniarze) nazywane są użytkownikami. Natomiast uprawnieni to autorzy lub producenci, którym wypłacane są należne tantiemy.
Podstawą prawną, z której wynika obowiązek płacenia tantiem przez użytkowników jest Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 roku wraz z późniejszymi zmianami. Jej zapisy gwarantują twórcom niezbywalne prawo do wynagrodzenia za korzystanie z ich twórczości. Organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi egzekwują tantiemy od użytkowników. Działają one na mocy zezwoleń ministra właściwego ds. kultury i podlegają okresowym kontrolom gwarantującym przejrzystość ich działania.
Twórcy należący do SFP-ZAPA mają pewność, że powierzając swoje prawa w zarząd naszej organizacji, będą otrzymywali należne im tantiemy. Organizacja zarządzająca ich prawami negocjuje i podpisuje umowy z użytkownikami, inkasuje od nich tantiemy, a następnie dzieli je i wypłaca uprawnionym. Jeśli któryś z użytkowników uchyla się od płacenia tantiem, ZAPA występując w imieniu uprawnionych dąży do zainkasowania należności, również poprzez prowadzenie procesów sądowych.
Obowiązek przekazywania tantiem za pośrednictwem OZZ daje uprawnionym pewność, że w sytuacji uchylania się użytkowników od płacenia, organizacja będzie dochodziła wyegzekwowania należności do skutku. Łatwo wyobrazić sobie efekt braku obowiązku pośrednictwa OZZ w przekazywaniu tantiem. Pojedynczy uprawniony niedysponujący profesjonalną obsługą prawną, występujący o należne mu pieniądze do ogromnych podmiotów działających na rynku (nadawców, operatorów kablowych, etc.) w większości przypadków z góry skazany byłby na porażkę.
Proces wypłaty tantiem – krok po kroku obrazuje poniższy schemat:
- Użycie
Użytkownik wykorzystuje utwór audiowizualny. Przykładem może być nadawca telewizyjny, który emituje film na jednym ze swoich kanałów. W tym miejscu rodzi się po stronie użytkownika obowiązek zapłaty tantiem.
- Żądanie zapłaty od użytkownika
ZAPA zwraca się do użytkownika z żądaniem uiszczenia tantiem na rzecz uprawnionych. Negocjuje warunki zawieranej umowy, regulującej wysokość inkasowanych tantiem oraz termin ich płatności. Jeśli z użytkownikiem jest już podpisana umowa kolejnym krokiem po użyciu utworu jest INKASO.
- Jeśli użytkownik nie unika płacenia tantiem kolejnym krokiem jest INKASO. Jeśli natomiast użytkownik uchyla się od uiszczania tych gwarantowanych ustawą opłat, wówczas SFP-ZAPA w pierwszej kolejności negocjuje z danym podmiotem, starając się wyegzekwować należne tantiemy. Jeśli to nie przynosi skutku SFP-ZAPA wnosi pozew sądowy przeciwko użytkownikowi.
- Inkaso
SFP-ZAPA inkasuje tantiemy w imieniu swoich uprawnionych, ale też w imieniu tych, którzy jeszcze się do organizacji nie zapisali, a ich twórczość mieści się w zakresie ochrony sprawowanej przez SFP-ZAPA.
Ogólnie mówiąc SFP-ZAPA inkasuje tantiemy dla Pana/Pani X należących do Związku, ale też dla Pana/Pani Y, którzy mogą się zgłosić do ZAPA za jakiś czas. Daje to gwarancję, że uprawnieni niebędący członkami ZAPA w momencie inkasowania tantiem, otrzymają tantiemy za okres sprzed ich zgłoszenia się do ZAPA.
- Repartycja
Zainkasowane tantiemy SFP-ZAPA dzieli na podstawie regulaminów repartycji. Ten etap nazywany jest repartycją.
- Wypłata tantiem dla uprawnionego należącego do ZAPA
Uprawniony zapisany w SFP-ZAPA otrzymuje należne mu tantiemy wraz z raportem wypłaty zawierającym szczegóły naliczenia. Dzięki temu każdy, kto otrzymuje tantiemy ma pełny wgląd w to, jaka dokładnie kwota z jakiego tytułu jest mu przekazywana.